Przedsiębiorcy, którzy sprzedają towary objęte obniżoną stawką VAT mają nowy obowiązek – tym razem informacyjny. Warto przyjrzeć mu się  dokładniej, choćby ze względu na specyficzną treść ministerialnego wzoru informacji. Przede wszystkim jednak niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie tego obowiązku może zostać uznane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.  

Obowiązek informacyjny, w pewnym skrócie, ale wiernie odzwierciedlającym jego treść, wygląda następująco. Sprzedawca, który dokonuje sprzedaży towarów zaliczanych do wskazanych przez ustawodawcę kategorii, zamieszcza przy kasie rejestrującej, w lokalu przedsiębiorstwa, w którym dokonywana jest sprzedaż tych towarów, czytelną informację, że od 1 lutego 2022 r. do  31 lipca 2022 r. sprzedaż tych towarów jest objęta stawką podatku od towarów i usług obniżoną do określonej wysokości. Na pierwszy rzut oka intencja ustawodawcy  wydaje się być jasna i zrozumiała. Nakazał przedsiębiorcom wyeksponowanie informacji o obniżce VAT, żeby zwrócić uwagę klientów, że zmniejszył się jeden z istotnych elementów cenotwórczych. O ile więc pozostałe elementy wpływające na cenę pozostaną bez zmian, konsumenci mogą liczyć na obniżkę cen.

Lokal przedsiębiorstwa – co ustawodawca miał na myśli?

Niestety to, czy omawiany obowiązek wykonać i ewentualnie jak, nie jest już tak oczywiste. Ustawa nakładająca ww. obowiązek nie definiuje pojęcia lokalu przedsiębiorstwa. Taka definicja pojawia się za to na przykład w ustawie o prawach konsumenta. Tu za lokal przedsiębiorstwa uznaje się miejsce prowadzenia działalności będące nieruchomością albo częścią nieruchomości, w którym przedsiębiorca prowadzi działalność na stałe, a także miejsce prowadzenia działalności będące rzeczą ruchomą, w którym przedsiębiorca prowadzi działalność zwyczajowo albo na stałe.

Jak w tej sytuacji podejść do tematu sprzedaży internetowej, która to z istoty swej odbywa się w przestrzeni wirtualnej? Nie odbywa się przecież w żadnym miejscu rozumianym jako ruchomość czy nieruchomość. Czyżby ustawodawca świadomie zrezygnował z nakładania obowiązku informowania o obniżce stawek VAT na sprzedawców internetowych? Jeśli tak, to dlaczego? A może wcale nie zrezygnował i mimo wszystko będzie oczekiwał jego wykonywania? Może jednak należałoby się posłużyć językową definicją lokalu? Jeśli tak, to cytując słownik języka polskiego PWN, przez lokal należy rozumieć mieszkanie lub pomieszczenie użytkowe, a także restaurację lub kawiarnię. Na żadne z postawionych wyżej pytań nie ma niestety jednoznacznej odpowiedzi.

Ministerialny wzór informacji o charakterze dziękczynnym

Zgodnie z nowymi przepisami Minister Finansów miał udostępnić w Biuletynie Informacji publicznej wzory tych informacji i to uczynił. Trudno nie zauważyć, że podszedł do powierzonego mu zadania niezwykle kreatywnie. Nie ograniczył się, jak mogłaby sugerować ustawowa delegacja, do suchej informacji, że we wskazanym terminie stawki VAT na pewne produkty zostają obniżone. Dodał, że obniżka nastąpiła „dzięki Rządowej Tarczy Antyinflacyjnej”. Treść zawartej we wzorze informacji brzmi następująco: „Dzięki Rządowej Tarczy Antyinflacyjnej w okresie: od 1 lutego 2022 r. do 31 lipca 2022 r. obowiązuje …% VAT na …”. To ciekawe, że w opublikowanym wzorze informacja o obniżce stawek zajmuje dwa razy mniej miejsca, niż podziękowania dla rządu.

Korzystać z ministerialnego wzoru czy nie?

Przedsiębiorcy mogą mieć wątpliwości, czy stosowanie opublikowanego przez Ministra Finansów wzoru jest obowiązkowe (analogicznie jak we wzorach deklaracji podatkowych)? A może wzór ma być tylko ułatwieniem (jak w przypadku wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy zawartego w ustawie o prawach konsumenta)? Przepis nakładający na przedsiębiorców ten obowiązek nie stwierdza, że ma on być wykonany przy pomocy opublikowanego przez Ministra Finansów wzoru. Tymczasem wspomniane przepisy ustaw podatkowych wprost nakładają obowiązek posługiwania się urzędowymi wzorami deklaracji i zeznań. Ustawa o prawach konsumenta z kolei wprost stwierdza, że wykonując obowiązek poinformowania konsumenta o przysługującym mu prawie odstąpienia od umowy przedsiębiorca może, ale nie musi, posłużyć się wzorem zamieszczonym w załączniku do ustawy. Natomiast analizowane przepisy ustawy z 13 stycznia 2022 r. milczą na ten temat.

Podsumowując:

• żaden z obowiązujących przepisów nie nakłada na przedsiębiorców obowiązku posługiwania się opublikowanym przez Ministra Finansów wzorem informacji;
• przepis nakładający na przedsiębiorców obowiązek informowania o obniżce stawek VAT nie nakłada na nich równolegle obowiązku wyrażenia publicznych podziękowań dla rządu;
• wydając wzór informacji Minister Finansów przekroczył zakres ustawowego upoważnienia, gdyż dodał do niego własną, niewynikającą z ustawy treść.

Można więc pokusić się o twierdzenie, że stosowanie ministerialnego wzoru nie jest obowiązkowe. Obawiam się jednak, że przedsiębiorcy, którzy zastosują się do takiej wykładni przepisów, mogą się spotkać z problemami. A tych, jak pokazuje doświadczenie, lepiej unikać.

radca prawny Anna Oponowicz