Proces legislacyjny dotyczący najnowszej nowelizacji Kodeksu Spółek Handlowych (KSH), znanej jako projekt deregulacyjny UDER45, zmierza ku końcowi. Projekt ustawy został przekazany Prezydentowi do podpisu. Polscy przedsiębiorcy z niecierpliwością oczekują na wejście w życie istotnych zmian w zakresie odpowiedzialności i zarządzania spółkami. To jedna z oczekiwanych reform mających na celu deregulację polskiego prawa gospodarczego.

Odpowiedzialność karna za nieterminowy wniosek o upadłość

Istotną zmianą, która ma zostać wprowadzona na mocy projektowanego aktu, jest modyfikacja art. 586 KSH. Przepis ten przewiduje aktualnie dla członków zarządu karę pozbawienia wolności do roku za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w ustawowym terminie. Projekt przewiduje ograniczenie odpowiedzialności karnej poprzez zmianę sankcji na grzywnę albo karę ograniczenia wolności. Decyzja ta przyczynia się do zmiany profilu ryzyka menedżerskiego w Polsce. Zniknięcie groźby kary więzienia ma na celu eliminację nadmiernej penalizacji obszaru gospodarczego i zachęcenie do podejmowania ryzyka biznesowego.

Należy jednak podkreślić, że złagodzenie sankcji karnej nie zwolni członków zarządu z dodatkowej odpowiedzialności. Odpowiedzialność za opóźnienia w zgłoszeniu upadłości zostanie utrzymana na płaszczyźnie prawa cywilnego (np. odpowiedzialność za zobowiązania spółki) oraz podatkowego, co zapewnia dalszą ochronę wierzycieli i dłużników.

Zmiany w zakazach pełnienia funkcji i AML

Projekt wprowadza również ważne zmiany w zakresie zakazów pełnienia funkcji w organach spółek (modyfikacja art. 18 § 4 KSH). Przewiduje możliwość sądowego zwolnienia z zakazu pełnienia funkcji np. w zarządzie lub radzie nadzorczej, nawet w przypadku umyślnego popełnienia przestępstwa. To potencjalne przyznanie sądom większej swobody w orzekaniu i rozszerzenie w zakresie odejścia od automatyzmu na rzecz oceny indywidualnej sytuacji.

Ponadto, pakiet deregulacyjny obejmuje modyfikacje w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (tzw. ustawa AML). Projekt uchyla odpowiedzialność karną za uchybienia w zakresie zgłaszania tzw. transakcji podejrzanych (uchylenie art. 156), zastępując ją reżimem kar administracyjnych. Kary te mogą sięgać nawet 1 000 000 PLN, co świadczy o intencji Ustawodawcy, by utrzymywać wysoki poziom dyscypliny, ale za pomocą narzędzi administracyjnych, a nie karnych.

Znaczenie dla polskich przedsiębiorców

Dla polskiego biznesu projekt UDER45 jest sygnałem zmian w kierunku bardziej wyważonego i proporcjonalnego podejścia do odpowiedzialności menedżerskiej. Złagodzenie najbardziej dotkliwych sankcji karnych za błędy formalne (jak spóźniony wniosek o upadłość) to krok w stronę zmniejszenia obaw osób podejmujących się funkcji zarządczych, zachęcający jednocześnie do prowadzenia działalności w sposób transparentny i profesjonalny.

W praktyce, choć możliwe, że odpowiedzialność karna ulegnie złagodzeniu, kluczowe jest zwiększenie czujności w zakresie kontroli finansowej i procesów raportowania. Przeniesienie ryzyka na pole sankcji finansowych (administracyjnych i cywilnych) oznacza, że zarządy muszą inwestować w wewnętrzne procedury zapewniające terminowość działań oraz zgodność z przepisami AML. Ostatecznie, deregulacja ma usprawnić funkcjonowanie obrotu gospodarczego, jednak cena za uchybienia nadal będzie wysoka, choć wymierzana na innej płaszczyźnie prawnej.

radczyni prawna, dr Magdalena Bieluk, szefowa praktyki ładu korporacyjnego