Rynek internetowy obfituje w oferty „darmowych” treści cyfrowych, np. e-booków, przewodników, raportów, szkoleń. Najczęściej możliwość skorzystania z takiej oferty warunkowana jest wyrażeniem zgód marketingowych. Oferta ta jest zatem doskonałym narzędziem do budowania przez przedsiębiorcę bazy marketingowej. Oferując takie treści należy jednak pamiętać o kilku obowiązkach prawnych.

Z obserwacji rynku wynika, że wielu przedsiębiorców decydujących się na korzystanie z tego narzędzia nie jest świadoma obowiązków prawnych z tym związanych. Brak spełnienia tych obowiązków naraża przedsiębiorcę na poważne konsekwencje prawne.

Obowiązki informacyjne wobec konsumentów

Wyrażanie zgód marketingowych w zamian za uzyskanie oferowanej treści cyfrowej wiąże się z przekazaniem przedsiębiorcy danych osobowych. Powoduje to, że odbiorca treści cyfrowych, „płaci” swoimi danymi osobowymi. Dane osobowe są ekwiwalentem otrzymywanej treści.  Oferowana treść cyfrowa nie jest zatem w rzeczywistości „darmowa”, choć w taki sposób przedsiębiorcy często  to przedstawiają. 

Problem ten został dostrzeżony przez ustawodawcę unijnego, który postanowił uregulować prawnie  to zagadnienie. W dyrektywie Omnibus¹ oraz w dyrektywie cyfrowej² . Ustawodawca unijny postanowił, że do umów, w których oferuje się treść cyfrową w zamian za dane osobowe wykorzystywane między innymi do celów marketingowych, zastosowanie mają przepisy dotyczące ochrony konsumentów. Przepisy obu dyrektyw wdrożono w Polsce na początku 2023 r. poprzez nowelizację ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o Prawach konsumentów (dalej jako Ustawa).

Powyższe w praktyce oznacza to, że przedsiębiorcy oferujący treści cyfrowe w zamian za wyrażenie zgód marketingowych muszą spełnić szereg obowiązków, w tym w szczególności obowiązków informacyjnych określonych w Ustawie.

Rekomendowanym przez Kancelarię rozwiązaniem jest zamieszczenie wszystkich niezbędnych informacji w regulaminie.

Obowiązki związane z ochroną danych osobowych

Zgoda na wykorzystywanie danych w celach marketingowych musi być dobrowolna. Oznacza to, że osoba  wyrażająca zgodę nie może czuć żadnego przymusu jej wyrażenia. Brak wyrażenia zgody nie może też wiązać się z żadnymi negatywnymi konsekwencjami.

Czy zgody wyrażane w zamian za otrzymanie treści cyfrowych spełniają te warunki? Istnieje ryzyko przyjęcia, że NIE.

Rozwiązanie oparte na wyłącznym schemacie – „treść cyfrowa w zamian za zgody marketingowe”  opiera się na swego rodzaju przymusie. Aby uzyskać pożądaną treść cyfrową, konieczne jest „sprzedanie” swoich danych w celach marketingowych. Osoba zainteresowana ofertą, która nie ma alternatywnego rozwiązania (np. możliwości zapłaty określonej ceny) nie może podjąć świadomej i dobrowolnej decyzji, czy chce zapłacić danymi osobowymi, czy skorzystać z innej opcji. Prawo wyboru w tym zakresie jest z góry wyłączone.

Powyższe zagadnienie było między innymi przedmiotem sprawy rozpatrywanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny  w Warszawie w wyroku  z dnia 7 lipca 2022 r. (sygn. akt: II SA/Wa 3670/21). W wyroku Sąd wyraził pogląd, według którego klienci lub potencjalni klienci muszą być informowani o alternatywnych – w stosunku do wyrażania zgód marketingowych – sposobach uzyskiwania oferowanych przez przedsiębiorcę produktów lub usług.

Wobec powyższego, należy przyjąć, że przedsiębiorca, który chce zgodnie z prawem zapewnić możliwość uzyskania treści cyfrowej w zamian za wyrażenie zgód marketingowych powinien wdrożyć alternatywny mechanizm uzyskania treści cyfrowej (np. poprzez zapłatę określonej ceny) oraz w sposób jasny i czytelny poinformować o tej możliwości potencjalnego odbiorcę.

radca prawny Patrycja Górska

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta
2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych