Od 1 lipca wchodzą w życie bardzo ważne zmiany dotyczące wiążących informacji stawkowych. Zmiany, dzięki którym ta ciekawa w założeniach instytucja stanie się niemal całkowicie bezużyteczna.

Ustalenie właściwej stawki VAT nastręcza przedsiębiorcom wielu problemów. Ustawodawca, wychodząc naprzeciw potrzebie ich rozwiązania, już wiele lat temu postanowił ułatwić tę sprawę. Instytucją, która miała dać przedsiębiorcom poczucie bezpieczeństwa w kwestii stawki VAT, była pierwotnie indywidualna interpretacja przepisów prawa podatkowego, a później – wiążąca informacja stawkowa. Niestety – jak pokazuje praktyka – organy podatkowe robiły i wciąż robią wiele, aby użyteczność tych instytucji ograniczyć. Teraz dołączył do nich również ustawodawca.

Problemy z interpretacją

Już od wielu lat można było zaobserwować trend unikania przez organy podatkowe wydawania interpretacji indywidualnych. Polegało to na przykład na tym, że organy po prostu odmawiały wydania interpretacji z obiektywnie nieuzasadnionych powodów. Czasami jednak nie czyniły tego wprost. Szczególnie często można było to zaobserwować w sytuacjach, gdy rozstrzygnięcie skutków podatkowych wymagało uprzedniej oceny cywilnoprawnej zdarzenia. A to często było skomplikowane. Przykładowo, od lat trudność sprawia ocena, czy usługa jest świadczona w modelu licencyjnym, czy w modelu SaaS. Podobnie często ciężko jest przesądzić, czy przedmiot umowy stanowi utwór w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Odwiecznym problemem jest również to, czy wynagrodzenie wypłacane za interesujące nas usługi kwalifikuje się do opodatkowania podatkiem u źródła.  

W takich przypadkach Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej od lat radzi sobie w taki sam sposób. Mianowicie wydaje interpretację, ale niejako warunkową. Organ wymaga od wnioskodawcy, aby sam dokonał oceny cywilnoprawnej przedstawianego zdarzenia, a ocenę tę przyjmuje za element stanu faktycznego. Na końcu interpretacji zastrzega (albo i nie zastrzega, ale nie ma to znaczenia), że wyrażona przez organ ocena prawna  jest prawidłowa o tyle, o ile wnioskodawca prawidłowo zakwalifikował przedstawione przez niego zdarzenie na gruncie szeroko rozumianego prawa cywilnego.

Z tym że, to właśnie w tym najczęściej tkwi problem.  To znaczy w tym, że świadczenie jest tak specyficzne, że nie wiadomo, jak je ocenić. A przecież jakoś trzeba, aby wiedzieć, które przepisy podatkowe do niego zastosować, a których nie. Zdaniem Kancelarii organ interpretacyjny nie może wymagać od wnioskodawcy kwalifikacji prawnej zdarzenia, jeśli od tej kwalifikacji zależą skutki podatkowe. Tym bardziej, że w postępowaniu interpretacyjnym organ nie czuje się kompetentny do ich oceny, zaś w postępowaniu kontrolnym czyni to bardzo chętnie i nie ma cienia wątpliwości co do swoich kompetencji w tym zakresie.

Zbiorcza informacja stawkowa nie do zdobycia

Po wejściu w życie przepisów o WIS Dyrektor KIS znalazł kolejny sposób jak uczynić składanie wniosków o wydanie tych informacji mało sensownym. Uznał mianowicie, że nie może, choćby nawet bardzo chciał, wydać informacji zbiorczej, wspólnej dla całej grupy sprzedawanych przez przedsiębiorcę towarów czy świadczonych przez przedsiębiorcę usług. W praktyce wyglądało to tak, że deweloper nie mógł uzyskać jednej WIS dla sprzedawanych przez siebie domów, choćby były budowane według tego samego projektu. Musiał występować o WIS dla każdego z tych domów z osobna. Sprzedawca słonych przekąsek musiał z kolei mieć odrębną WIS na przekąskę o smaku śmietanowo – ziołowym, a odrębną na przekąskę o smaku paprykowym. Idąc tym tokiem rozumowania teoretycznie nic nie stało na przeszkodzie, aby kazać przedsiębiorcom składać wniosek na każde opakowanie przekąski z osobna. W sumie dlaczego nie?

Już to wszystko powodowało, że instytucja interpretacji indywidualnej, a później również wiążącej informacji stawkowej, cechowała się umiarkowanym poziomem użyteczności. Niemniej do tej pory było tak, że taka informacja chroniła podatnika. Była wiążąca dla organu podatkowego, ale sam podatnik nie miał obowiązku się do niej stosować.

Czas na kłopotliwe zmiany 

Teraz jednak się to zmieni. A to wszystko w imię „zapewnienia jednolitości ww. wiążących informacji w skali kraju”, „ujednolicenia systemu podatkowego w obszarze dotyczącym wydawania WIS i WIA – przy uwzględnieniu tych aspektów, które są specyficzne dla poszczególnych rodzajów instrumentów, co przyczyni się do uproszczenia zasad i usprawnienia procesu ich wydawania”. Ponadto „projektowane zmiany mające charakter systemowy pozytywnie wpłyną zatem nie tylko na organizację i funkcjonowanie instytucji wydającej wiążące informacje, ale również na sytuację podatników. Jasny, nieskomplikowany i jednolity system podatkowy w zakresie dotyczącym wydawania WIA oraz WIS, stanowił będzie bowiem dla wszystkich przedsiębiorców wsparcie w prowadzeniu działalności gospodarczej. (…) Proponowana zmiana jest również realizacją zasad pogłębiania zasad: zaufania obywatela do organów podatkowych, efektywnego działania administracji oraz pewności prawa.”

Pora więc na kluczową informację. Od 1 lipca wiążąca informacja stawkowa będzie wiązać nie tylko organy podatkowe, ale również podatników. Czyli podatnik, który otrzyma WIS, będzie miał obowiązek zastosować stawkę VAT, która z niej wynika. Choćby się to temu podatnikowi bardzo nie podobało. Ale to jeszcze nie wszystko. Ta zasada będzie dotyczyła również tych wiążących informacji stawkowych, które przedsiębiorcy otrzymali przed wejściem w życie nowych przepisów.

Ta zmiana pozbawia nas złudzeń co do tego, jak potoczą się losy wiążących informacji stawkowych w naszym kraju. O ile dotychczas rekomendowaliśmy Klientom, aby w wątpliwych przypadkach występowali o wydane WIS, tak teraz sugerujemy poważnie się nad tym zastanowić. Jeśli bowiem sprawa nie pójdzie po myśli podatnika, to będzie miał obowiązek stosować wyższą stawkę VAT wynikającą z WIS. Po prostu nie będzie wyjścia.

Jaki więc z tego morał? Jeśli chcą Państwo płacić VAT w taki sposób, aby mieć spokój i nie martwić się, że ktoś kiedyś zakwestionuje rozliczenie – WIS może się sprawdzić. Jeśli jednak mają Państwo wątpliwości, czy zechcą się Państwo zastosować do stawki VAT wskazanej przez organ w wiążącej informacji stawkowej, sugerujemy wykonać solidny bilans zysków i potencjalnych strat związanych z podjęciem ryzyka wystąpienia o wydanie WIS. Bo udogodnienia, które oferuje nam ustawodawca w pakiecie SLIM VAT 3, mogą niestety przynieść więcej szkód niż korzyści.

radca prawny Anna Oponowicz