Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 30 marca 2023 r. wydał wyrok w sprawie opodatkowania podatkiem VAT gmin realizujących inwestycje OZE z wykorzystaniem dofinansowania ze środków Unii Europejskiej. TSUE stanął na stanowisku, że w przedmiotowym zakresie gmina nie działa w charakterze podatnika VAT. W konsekwencji wyrok TSUE stanowi podstawę do składania korekt deklaracji podatkowych bądź wznowienia postepowań podatkowych przez gminy. 

Stan faktyczny stanowiący podstawę rozstrzygnięcia 

Sprawa stanowiąca podstawę pytań prejudycjalnych dotyczy sporu między Gminą a Dyrektorem Krajowej Informacji Skarbowej toczącego się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. W ramach realizacji projektu instalacji systemów OZE będącego częścią Regionalnego Projektu Operacyjnego na lata 2014 -2020 gmina zawarła z województwem umowę o dofinansowanie projektu ze środków uzyskanych od Unii Europejskiej. Zgodnie z umową gmina korzysta z finansowania w wysokości 75% całkowitych kosztów objętych dofinansowaniem, natomiast pozostała część, w wysokości 25% całkowitych kosztów objętych dofinansowaniem, pokrywana jest ze środków uzyskanych samodzielnie przez gminę – w przedmiotowej sprawie ze środków uzyskanych na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych między gminą i jej mieszkańcami będącymi właścicielami nieruchomości, którzy wyrazili chęć uczestnictwa w projekcie. 

W tym kontekście gmina wystąpiła do Dyrektora KIS o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej w celu ustalenia, czy wkłady wniesione przez mieszkańców oraz dofinansowanie otrzymane ze środków UE powinny być zwolnione z podatku VAT. W interpretacji Dyrektor KIS wskazał, że gmina powinna zostać uznana za podatnika VAT. Stanowisko to podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w związku z czym gmina wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sadu Administracyjnego.

Rozpatrując sprawę NSA zawiesił postępowanie i zwrócił się do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi dotyczącymi uznania gminy za podatnika VAT na podstawie Dyrektywy 2006/112 oraz konieczności wliczenia do podstawy opodatkowania otrzymanego przez gminę dofinansowania ze środków europejskich na realizacje projektów OZE.

Stanowisko TSUE

TSUE wskazał w wyroku, że w przedmiotowej sprawie dostawy towarów i świadczenia usług, podlegających opodatkowaniu VAT, nie stanowi dostarczenie i zainstalowanie przez gminę, za pośrednictwem przedsiębiorstwa wyłonionego w drodze przetargu, systemów OZE na rzecz jej mieszkańców będących właścicielami nieruchomości, którzy wyrazili wolę uczestnictwa w projekcie i instalacji systemów OZE na ich nieruchomościach. Podstawą stanowiska TSUE jest fakt, iż gmina nie prowadzi w tym zakresie działalności gospodarczej mającej na celu osiąganie stałego dochodu, natomiast podjęte działania skutkują wyłącznie zapłatą przez mieszkańców kwot pokrywających 25% poniesionych kosztów, przy czym pozostała część kosztów jest pokrywana ze środków publicznych. 

TSUE wskazał również, że zgodnie z wnioskiem o wydaniem interpretacji indywidualnej gmina nie zamierza świadczyć regularnie usług instalacji systemów OZE i nie zatrudnia w tym celu pracowników, co świadczy o braku trwałego charakteru takiej działalności. Dodatkowo, Trybunał podniósł, że gmina uzyskując dofinansowanie oraz środki od właścicieli nieruchomości pozyskuje tylko część faktycznie poniesionych przez siebie kosztów finansowanych ze środków publicznych. Ponadto TSUE zaznaczył, że gmina w przedmiotowej sprawie ponosi ryzyko strat i nie ma perspektywy zysku, co odróżnia ją od przedsiębiorców działających na rynku.

W konsekwencji wyroku TSUE, gminy znajdujące się w tożsamej sytuacji mogą odpowiednio:

• żądać wznowienia postępowania podatkowego (jeżeli w sprawie było prowadzone postępowanie podatkowe) – wniosek należy złożyć w terminie miesiąca od dnia publikacji orzeczenia TSUE, 
• żądać wznowienia postępowania prowadzonego przed sądem administracyjnym – wniosek należy złożyć w terminie trzech miesięcy od dnia publikacji orzeczenia TSUE,
• złożyć korektę deklaracji VAT – możliwość taka istnieje do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w tym zakresie (przy czym w zakresie zobowiązań podatkowych, co do których prowadzone było postepowanie podatkowe, obowiązuje wskazany wyżej termin na złożenie wniosku o wznowienie postępowania podatkowego).

Warto mieć na względzie, że brak opodatkowania VAT może mieć również skutki w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego.

r.pr. Daniel Siedacz