Z dniem 1 stycznia 2017 r. weszły w życie nowe przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, które wprowadzają obciążanie podatników dodatkowym zobowiązaniem podatkowym w wysokości 20%, 30% lub nawet 100% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego albo kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, w określonych w przepisach przypadkach nieprawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług.

Podstawową stawką dodatkowego zobowiązania jest stawka 30%. Dotyczy ona podatników, którzy w złożonej deklaracji podatkowej wykażą:
– kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej,
– kwotę zwrotu różnicy podatku lub kwotę zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej,
– kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe wyższą od kwoty należnej,
– kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, zamiast wykazania kwoty zobowiązania podatkowego podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego,
a także takich, którzy wcale nie złożyli deklaracji podatkowej oraz nie wpłacili kwoty zobowiązania podatkowego.

Podatnicy, którzy przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej przez naczelnika urzędu skarbowego lub postępowania kontrolnego przez organ kontroli skarbowej złożą odpowiednią korektę deklaracji podatkowej, ewentualnie złożą deklarację podatkową, a także wpłacą kwotę zobowiązania podatkowego wraz z odsetkami za zwłokę, nie zostaną obciążeni sankcyjną stawką podatku. Natomiast podatnicy, którzy działania takie podejmą po zakończeniu kontroli podatkowej, albo w czasie trwania postępowania kontrolnego, zostaną obciążeni sankcją obniżonej wysokości, stanowiącej 20% kwoty zaniżenia lub zawyżenia.

Ponadto możliwość zastosowania stawki sankcyjnej jest wyłączona m.in. w przypadku popełnionych w deklaracji błędów rachunkowych lub oczywistych omyłek, jak też w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

Najwyższa stawka dodatkowego zobowiązania podatkowego (tj. 100% kwoty zaniżenia podatku lub kwoty zawyżenia zwrotu podatku) będzie miała zastosowanie w przypadku, gdy zawyżona kwota podatku naliczonego wykazana przez podatnika w deklaracji podatkowej wynika z faktur  wystawionych przez podmiot nieistniejący, stwierdzających czynności, które nie miały miejsca, czyli w przypadku tak zwanych „pustych faktur”, a także w przypadku faktur podających kwoty niezgodne z rzeczywistością, czy też potwierdzających czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego (czynności nieważne z uwagi na sprzeczność z ustawą, zasadami współżycia społecznego, mające na celu obejście ustawy i czynności pozorne).

Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy nowelizującej, zmiany mają charakter prewencyjny i nie mają na celu karania podatników za drobne pomyłki. Przyczyną ich wprowadzenia jest skala nadużyć i strat ponoszonych przez Skarb Państwa z tytułu działań przestępczości zorganizowanej w zakresie podatku od towarów i usług.