Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 9 lipca 2020 r. wydał wyrok dotyczący nieuczciwych zapisów w umowach bankowych. To postanowienie może mieć istotne znaczenie w sporach z bankami, między innymi w sprawach „frankowych”.

W postępowaniu w sprawie C-452/18 Trybunał zajął się kwestią ważności i skuteczności aneksu do umowy bankowej, w którym strony potwierdziły swoje zobowiązania, ale również wyraziły zgodę na związanie ich nieuczciwymi postanowieniami umownymi. System ochrony konsumentów przed stosowaniem przez przedsiębiorców nieuczciwych warunków umów, nie ma charakteru bezwzględnego. W związku z tym, Trybunał wskazał, że w aneksie do umowy konsument może zrzec się  prawa do powoływania się na nieuczciwy charakter warunku umownego w przypadku dochodzenia roszczeń będących jego konsekwencją. Należy zwrócić szczególną uwagę, że konsument może zrzec się ochrony prawnej, ale musi to zrobić dobrowolnie i świadomie. Konsument, musi zdawać sobie sprawę , że uznając nieuczciwy warunek  umowny, tym samym potwierdza, że jest nim związany. Tylko tak wyrażona zgoda jest skuteczna.

Trybunał wskazał także, że to na sądzie krajowym spoczywa obowiązek zbadania, czy konsument wyraził dobrowolną i świadomą zgodę na odstąpienie od dochodzenia roszczeń będących skutkiem stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku umownego. W przypadku uznania, że zgoda konsumenta nie miała takiego charakteru, sąd krajowy powinien udzielić konsumentowi ochrony prawnej.

Choć sprawa nie dotyczyła kredytu „frankowego”, to wyrok może mieć istotne znaczenie również w tych sprawach. Trybunał pozbawił banki kluczowego argumentu – skoro kredytobiorca podpisał aneks do umowy, w którym zgodził się na związanie go nieuczciwym warunkiem, to zgoda ta ma charakter bezwzględny. Ma to duże znaczenie, ponieważ po wejściu w życie tzw. ustawy antyspreadowej kredytobiorcy podpisywali aneksy do umów o różnej treści. To jednak zmiany w prawie, a nie chęcią zrzeczenia się ochrony przed nieuczciwością banków, były powodem takiego postępowania.

Stanowisko Trybunału potwierdza i wzmacnia argumentację kredytobiorców w sporach z bankami, które stosowały nieuczciwe postanowienia w umowach kredytów „frankowych”. Trybunał potwierdził, że sąd krajowy powinien zbadać, czy konsument podpisując niekorzystny aneks do umowy, był świadomy skutków zrzeczenia.