W dniu 21 września 2017 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach wydał wyrok w sprawie o sygn. akt I ACa 259/17, w którym odniósł się do kwestii żądania zapłaty kary umownej w przypadku braku poniesienia szkody przez wierzyciela.

W sytuacji rozstrzyganej przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, powód domagał się zasądzenia na jego rzecz kary umownej w kwocie 224.180,72 zł z tytułu odstąpienia od umowy o roboty budowlane z przyczyn leżących po stronie pozwanych – wykonawców.

Rozpatrujący sprawę w I instancji Sąd Okręgowy w Katowicach uwzględnił powództwo w całości. Od wyroku Sądu I instancji pozwani wnieśli apelację, w której wnieśli o oddalenie powództwa w całości i zarzucili, między innymi, że żądana przez powoda kara umowna jest rażąco wygórowana i powinna ulec co najmniej zmiarkowaniu.

Sąd Apelacyjny w Katowicach uwzględnił apelację w części i dokonał zmiarkowania nałożonej kary umownej, obniżając ją do kwoty 56.045 zł. Sąd Apelacyjny wskazał w uzasadnieniu, że: „Zastrzeżenie kary umownej ma jedynie takie znaczenie, że wierzyciel dochodząc tej kary nie musi udowadniać faktu istnienia szkody i jej wysokości, niemniej jednak przesłanką powstania roszczenia o zapłatę kary umownej jest także szkoda wyrządzona wierzycielowi na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, dlatego też jeżeli tylko dłużnik zdoła udowodnić zupełny brak szkody wierzyciela, to w konsekwencji wykaże też, iż kara umowna nie przysługuje”.

Orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 września 2017 r. jest w opozycji do dotychczasowego stanowiska orzecznictwa, wyrażonego między innymi w treści uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2003 r. o sygn. akt III CZP 61/03, w której Sąd Najwyższy stwierdził, że: „Zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody.”