W obliczu burzliwej dyskusji wywołanej serią wypowiedzi przedstawicieli Ministerstwa Finansów, podatnikom przy pojawieniu się hasła: „fundacja rodzinna” mogą towarzyszyć mieszane emocje. Z jednej strony instytucja ta w aktualnym kształcie została dostosowana do realizacji celu jakim jest efektywna sukcesja w polskich przedsiębiorstwach. Z drugiej natomiast widmo radykalnych zmian, sugerowanych przez Ministerstwo Finansów, może odstraszać potencjalnych fundatorów oraz beneficjentów. Najnowsza opinia zabezpieczająca Szefa Krajowej Administracji Skarbowej może delikatnie zmienić ten obraz na korzyść fundacji rodzinnych.

Czym jest opinia zabezpieczająca?

Sugerując się nazwą, opinia zabezpieczającą ma za zadanie chronić zainteresowane podmioty przed zastosowaniem restrykcyjnych przepisów regulujących klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania w stosunku do określonych czynności podatników. Podmioty, które uzyskają opinię zabezpieczającą nie muszą się bowiem obawiać, że w danym zakresie, do momentu jej zmiany lub uchylenia, przedstawione przed Szefem KAS działania zostaną uznane za unikanie opodatkowania w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej.

Na pierwszy rzut oka może się więc wydawać, że opinia zabezpieczająca pełni zbliżoną funkcję do interpretacji indywidualnych przepisów prawa podatkowego, z tą różnicą, że zakres ochrony dotyczy wyłącznie zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Jednakże, mając na uwadze to, że Dyrektor KIS w przypadku transakcji z udziałem fundacji rodzinnych wielokrotnie odmawia wydania interpretacji indywidualnych (a to ze względu na to, że opisywane transakcje budzą w ocenie organów podatkowych uzasadnione przypuszczenie, że mogą być unikaniem opodatkowania lub jego elementem), to właśnie opinie zabezpieczające wyznaczają ścieżkę bezpiecznego z perspektywy podatkowej powoływania i funkcjonowania fundacji rodzinnych.

Czego dotyczyła opinia Szefa KAS?

Wydana 13 września 2024 r., a opublikowana 25 października 2024 r. opinia zabezpieczająca, dotyczy okoliczności utworzenia fundacji rodzinnej i wniesienia do niej akcji spółki kapitałowej. Akcje mają być następnie sukcesywnie sprzedawane, aby fundacja mogła kupować inne aktywa, zwłaszcza mieszkania na wynajem i lokale usługowe, co pozwoli na długofalowe ograniczenie ryzyka gospodarczego. Celem tej fundacji rodzinnej jest długoterminowe zagwarantowanie świadczeń. Szef KAS zgodził się, że opisane we wniosku poprzedzającym wydanie opinii czynności nie spełniają ustawowych kryteriów unikania opodatkowania, ponieważ mimo osiągniętej korzyści podatkowej czynności tych nie dokonano głównie w celu jej osiągnięcia. Dodatkowo, zdaniem Szefa KAS, z okoliczności wniosku wynika, że korzyść podatkowa, będąca rezultatem nie jest sprzeczna z przedmiotem i celem przepisami ustawy podatkowej, a sam sposób jej dokonania nie był sztuczny.

Najważniejsze wnioski

Najistotniejszym wątkiem jest jednoznaczne wyjaśnienie przez Szefa KAS, że przepisy prawne w aktualnym brzmieniu nie formułują żadnych wymagań co do karencji pozostawania mienia nabytego przez fundację rodzinną w jej rękach, przed późniejszym zbyciem. Organy podatkowe nie mogą wywodzić unikania opodatkowania z samego faktu wyzbywania się mienia otrzymanego przez fundacje rodzinne w darowiźnie. Tym samym reinwestycja zysków ze sprzedaży akcji spółki (z racji ryzyka wahań akcji i przy braku wypłat dywidendy przez spółkę) na zakup nieruchomości pod wynajem, które co do zasady stanowią bezpieczniejsze aktywo z punktu widzenia długookresowego, jest działaniem racjonalnym. Fundacja rodzinna służy bowiem do celów założonych przez ustawodawcę, a więc m.in. do zabezpieczenia potrzeb swoich dzieci i następnych pokoleń.

Szef KAS zwrócił również uwagę na inne elementy, które wskazują, że dana czynność nie może zostać zakwalifikowana jako unikanie opodatkowania, takie jak:

• warunków zbycia mienia posiadanego przez fundację rodzinną nie ustalano z potencjalnymi nabywcami przed ich wniesieniem do fundacji rodzinnych – fundacji rodzinnej nie wykorzystano instrumentalnie, wyłącznie jako wehikuł transakcyjny do sprzedaży mienia,
• nie dojdzie do zaangażowania podmiotu, który nie prowadzi rzeczywistej działalności gospodarczej lub nie pełni istotnej funkcji ekonomicznej, lub który posiada siedzibę lub miejsce zamieszkania w kraju lub na terytorium stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatków dochodowych.

Podsumowanie

Wpływ najnowszej opinii zabezpieczającej w kontekście bezpieczeństwa instytucji fundacji rodzinnej w odbiorze opinii publicznej należy ocenić pozytywnie. Podatnicy nie powinni jednak popadać w hurraoptymizm. Opinie zabezpieczające wciąż odnoszą się bowiem do podstawowych kwestii, które nie powinny budzić większych wątpliwości interpretacyjnych. Powinny natomiast zwiększyć czujność przy rzetelnym dokumentowaniu wszelkich czynności związanych z fundacjami rodzinnymi. Czujność fiskusa może wzbudzić nawet okoliczność, w którym momencie pojawił się pomysł na założenie fundacji rodzinnej. Natomiast należy jednoznacznie stwierdzić, że każda kolejna opinia zabezpieczająca wydana przez Szefa KAS w podobnym tonie pozwoli na zwiększenie bezpieczeństwa wykorzystania fundacji rodzinnej w obrocie prawnym, co przełoży się na jej lepszy odbiór w opinii publicznej.

Jakub Wieremiejuk

Więcej na temat fundacji rodzinnych przeczytacie Państwo na naszej stronie tematycznej dedykowanej dziedziczeniu: prawodospadku.pl