W ostatnim czasie dużo mówi się o ustawie o ochronie sygnalistów, a jej wejście w życie zbliża się wielkimi krokami. Warto zwrócić uwagę, że za nieprzestrzeganie zapisów ustawy grozi odpowiedzialność karna. Ustawa określa szczegółowo sankcje karne za wskazane działania niezgodne z ustawą.

Kary za przestępstwo utrudniania lub uniemożliwianie dokonania zgłoszenia

Zgodnie z ustawą, odpowiedzialności karnej będzie podlegać osoba, która uniemożliwia lub utrudnia innym dokonanie zgłoszenia naruszenia prawa. Za to przestępstwo ustawodawca przewiduje:

• karę grzywny w wysokości nawet do 1.080.000,00 zł,
• karę ograniczenia wolności (w wymiarze od 1 miesiąca do 2 lat) albo
• karę pozbawienia wolności do roku. Jeśli powyższe ma miejsce przy zastosowaniu groźby, podstępu bądź przemocy grozi kara do 3 lat pozbawienia wolności.

O uniemożliwianiu możemy mówić, gdy działania lub zaniechanie sprawcy powodują, że sygnalista nie może zgłosić naruszenia. Natomiast jeśli sygnalista zgłosi naruszenie, pomimo przeszkód stworzonych przez sprawcę, można mówić jedynie o utrudnieniu zgłoszenia.

Kary za działania odwetowe

Surowe kary przewidziano również za stosowanie tzw. działań odwetowych wobec sygnalisty, osoby pomagającej w dokonaniu zgłoszenia lub osoby powiązanej z sygnalistą. Działania odwetowe będą karane:

• kara grzywny do kwoty 1.080.000,00 zł
• karą ograniczenia wolności do lat 2 albo
• karą pozbawienia wolności do 2 lat. Jeśli działania te będą miały charakter uporczywy, wówczas sprawcy może grozić bezwzględna kara pozbawienia wolności do 3 lat.

W tym miejscu należy wskazać, że działania te mogą wypełniać znamiona również innych czynów zabronionych, jak np. art. 218 Kodeksu karnego, który mówi o złośliwym lub uporczywym naruszaniu praw pracownika lub tzw. „wykroczeń pracowniczych” określonych w art.281 – art. 283 Kodeku pracy.

Kara za ujawnienie tożsamości 

Karalne będzie również ujawnienie tożsamości sygnalisty, osoby pomagającej w dokonaniu zgłoszenia lub osoby powiązanej z sygnalistą. Sprawca takiego czynu będzie podlegać karze:

• grzywny do 1.080.000 zł,
• ograniczenia wolności do lat 2 albo
• pozbawienia wolności w wymiarze maksymalnie jednego roku.

Kara za fałszywe zgłoszenia

Wielu pracodawców obawia się, że w konsekwencji wejścia w życie ustawy o ochronie sygnalistów nastąpi napływ nieuzasadnionych i bezpodstawnych zgłoszeń (kierowanych np. przez jednego pracownika względem nielubianego bądź skonfliktowanego współpracownika). Aby przeciwdziałać takim zjawiskom ustawodawca wprowadził również kary za fałszywe zgłoszenia. Każdy, kto dokonał zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, wiedząc, że do naruszenia prawa nie doszło, podlega karze grzywny do 1.080.000 zł, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności do 2 lat.

Kara za brak procedury zgłoszeń wewnętrznych

Procedura zgłoszeń wewnętrznych jest podstawowym dokumentem w organizacji, która ma obowiązek stosować ustawę o ochronie sygnalistów. Jej celem jest skuteczna realizacja przepisów ustawy. Pracodawcy  w procedurze zgłoszeń wewnętrznych określają zasady przyjmowania zgłoszeń i kanały do ich przyjmowania. Jeśli pracodawcy nie ustanowią takiej procedury lub będzie ona niezgodna z przepisami ustawy, grozi im kara grzywny do 5.000 zł.

Od kiedy obowiązuje ustawa czyli od kiedy obowiązują przepisy karne?

W przestrzeni publicznej trwa dyskusja na temat tego od kiedy będą obowiązywały przepisy ustawy o ochronie sygnalistów. Pisaliśmy o tym szerzej na naszej stronie tematycznej dedykowanej pracodawcom (link do artykułu). Adresaci ustawy nie mają pewności od kiedy wiążą ich jej zapisy, a w konsekwencji od kiedy będą odpowiadać karnie za ich naruszenie. Z ostrożności należy przyjąć, że organizacje mają obowiązek wdrożenia regulacji wynikających z ustawy do 25 września. Tym samym, pozostał zaledwie tydzień na wprowadzenie określonych mechanizmów i procedur i na oswojenie się z faktem, że naruszenie ustawy może spotkać się z dolegliwymi konsekwencjami – w tym karnymi. 

radczyni prawna Patrycja Górska

Więcej na temat sygnalistów na stronie prawopracy.bieluk.pl