Nowelizacja ustawy o planowaniu przestrzennym ma zapewnić zrównoważony rozwój kraju przy zachowaniu ładu przestrzennego i uwzględnieniu interesu publicznego.  Celem zmian było uproszczenie, ujednolicenie i przyśpieszenie sporządzania aktów planowania przestrzennego. Nowe przepisy mają sprzyjać ochronie ładu przestrzennego i przeciwdziałaniu dowolnym działaniom planistycznym.

Część nowych przepisów obowiązuje już od września 2023 r. Przepisy o wprowadzeniu Rejestru Urbanistycznego i cyfryzacji aktów planistycznych zaczną obowiązywać od 01.01.2026 r. Poniżej przedstawiamy główne zmiany przepisów.

Nowe narzędzie planistyczne, czyli plan ogólny gminy

Plan ogólny zastąpi miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Będzie uchwalany obligatoryjnie dla całej gminy (z wyłączeniem terenów zamkniętych) i (tak jak miejscowy plan zagospodarowania) będzie miał rangę aktu prawa miejscowego.  Uznanie planu ogólnego za źródło prawa miejscowego będzie miało poważne konsekwencje. Jego postanowienia będą wiązać gminy przy sporządzaniu nie tylko planów miejscowych, ale również przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy. Na uchwalenie planu ogólnego gminy będą miały czas do 1 stycznia 2026 r. Plan ogólny będzie miał formę cyfrową, co rozwiąże obecne problemy związane z odczytywaniem planów miejscowych czy studium. Wersja cyfrowa zapewni więc dużo lepszy odbiór – dzięki np. dowolnemu powiększeniu, obraz będzie dokładniejszy.

Zmiany w wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy

Zmiana ta ma przeciwdziałać „samowoli w zabudowie”. Nowelizacja przewiduje możliwość wydawania decyzji o warunkach zabudowy wyłącznie na wskazanym w planie ogólnym obszarze. Dodatkowo ustawodawca wprowadza ważność decyzji WZ – inwestor będzie miał 5 lat na uzyskanie np. pozwolenia na budowę czy też na rozpoczęcie realizacji inwestycji.

Wprowadzenie Rejestru Urbanistycznego jako systemu teleinformatycznego

System ten ma być źródłem informacji i danych. Znajdą się w nim m.in. dokumenty powstające w trakcie sporządzania aktów planistycznych, raporty z konsultacji społecznych, decyzje administracyjne związane z planowaniem przestrzennym, rozstrzygnięcia organów nadzoru. Rejestr będzie prowadzony w systemie teleinformatycznym.

Zmiany w katalogu parametrów i wskaźników nowej zabudowy

Nowelizacja zakłada również zmiany w katalogu parametrów i wskaźników nowej zabudowy, dodając obowiązek określenia w warunkach zabudowy minimalnego udziału powierzchni biologicznie czynnej oraz minimalnej liczby miejsc do parkowania.

Skrócenie procedury planistycznej

Ustawa przewiduje, że gminy będą zobowiązane do opracowania aktu planowania przestrzennego w terminie kilku miesięcy, przy czym możliwe będzie również wdrożenie trybu uproszczonego, który będzie znacznie krótszy. Wcześniej przyjęcie aktu planowania przestrzennego często trwało nawet kilka lat.

Partycypacje społeczne przy uchwalaniu planów przestrzennych

Nowelizacja ustawy o planowaniu przestrzennym zakłada większy wpływ społeczności na planowanie przestrzenne poprzez:

• zwiększenie liczby przeprowadzonych konsultacji,
• przeprowadzenie ich po godzinach pracy i w miejscach łatwo dostępnych,
• zapewnienie możliwości udziału w konsultacjach nawet osobom nieletnim.

Wprowadzenie nowej formy planu miejscowego – Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego (ZPI)

ZPI to szczególna forma planu miejscowego. Będzie uchwalany przez radę gminy na wniosek inwestora za pośrednictwem wójta, burmistrza albo prezydenta miasta. Wejście w życie ZPI spowoduje utratę mocy obowiązujących planów miejscowych lub ich części tj. w zakresie terenu, będącego przedmiotem ZPI.

ZPI może być uchwalony w przypadku, gdy:

• na danym terenie nie obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,
• plan miejscowy już obowiązuje, ale na jego podstawie nie można zrealizować inwestycji, którą planuje inwestor.

Wprowadzenie nowych definicji

Wprowadzenie definicji legalnej pojęć, które dotychczas nie były zdefiniowane przez ustawodawcę (m.in. wysokość zabudowy, obszar zieleni publicznej), pozwoli na łatwiejszą interpretację zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Interpretacja dokonywana przez organy i sądy w tym zakresie bywała jak dotąd dowolna. Dzięki nowelizacji znaczenie tych pojęć nie powinno już nastręczać problemów. 

Podsumowanie

Szeroki zakres zmian i konieczność ich stopniowego wprowadzania w życie będzie wymagał dużego nakładu czasu i pracy na zapoznanie się z założeniami ustawodawcy. Mowa tu w głównej mierze o przedstawicielach samorządu, inwestorach, planistach i przedstawicielach środowisk branżowych (geodetach, architektach, urbanistach).

Zapraszamy do śledzenia naszej strony, w kolejnych artykułach szerzej omówimy założenia rewolucji planistycznej. 

radca prawny Patrycja Górska