Niepokojące doniesienia medialne o zamieszkach w trakcie trwających protestów, a w szczególności o działaniach podejmowanych przez nieumundurowanych policjantów, rodzą pytania obywateli o przysługujące im prawa. Jak należy się zachować  w razie uczestniczenia w zdarzeniach z udziałem nieumundurowanych  funkcjonariuszy? Z jakich obowiązków musi wywiązać się funkcjonariusz?

Wyjaśniamy, że zgodnie z ustawą o policji, funkcjonariusz, który w czasie wykonywania obowiązków służbowych nie ma obowiązku noszenia munduru, co do zasady ma obowiązek okazać legitymację służbową. Sposób okazania legitymacji musi umożliwiać odczytanie i zanotowanie numeru tego dokumentu, organu, który go wydał, i nazwiska funkcjonariusza. Co istotne, policjant powinien podać te dane na samym początku interwencji, czyli przed żądaniem stosowania się do jego poleceń przez obywatela. 

W przeciwnym wypadku, obywatel nie ma podstaw, aby uznać nieumundurowanego mężczyznę lub kobietę za przedstawiciela władzy. Co za tym idzie, nie ma obowiązku wykonywania poleceń wydawanych przez takie osoby.

Z kolei funkcjonariusz, który podejmuje działania bez okazania legitymacji służbowej, nie korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariusza publicznego. Oznacza to, że ewentualnego znieważenia czy naruszenia nietykalności cielesnej nieumundurowanego i niewylegitymowanego policjanta, nie można uznać za czyn zabroniony, wymierzony w dobro funkcjonariusza o szczególnym statusie zawodowym.

Ponadto czynności podejmowane przez nieumundurowanego funkcjonariusza („tajniaka”), który się nie wylegitymował, w szczególności w sytuacji stosowania przez niego nieuzasadnionej przemocy, mogą być uznane za działanie bezprawne. Uprawnia to obywatela do zastosowania obrony przed tego typu atakiem. Dopóki dana osoba nie ujawni się jako funkcjonariusz, dopóty obywatel nie ma podstaw, aby traktować tę osobę jako przedstawiciela władzy.