Jednym z celów, jaki towarzyszył pomysłodawcom nowelizacji ustawy planistycznej jest umożliwienie obywatelom udziału w tworzeniu przepisów regulujących kwestie planowania przestrzennego. Z tego też powodu do ustawy planistycznej dodano rozdział zatytułowany „Partycypacja społeczna”.

Wyodrębnienie przepisów dotyczących partycypacji społecznej jako osobnego rozdziału ma na celu podwyższenie standardów prowadzenia rozmów z mieszkańcami i otwarcie katalogu możliwych do stosowania narzędzi partycypacji o nowe techniki, m.in. związane z cyfryzacją. Dostęp do informacji o konsultacjach społecznych zapewniony ma zostać lokalnie oraz w zasięgu ogólnokrajowym.

 Na czym będzie polegać partycypacja społeczna?

Według założeń ustawodawcy partycypacja ma sprowadzać się do:

• umożliwienia interesariuszom udziału w przygotowaniu aktów planowania przestrzennego (poprzez wypowiadanie się, składanie wniosków lub uczestnictwo w konsultacjach społecznych);
• prowadzenia działań edukacyjnych i informacyjnych o istocie, celach i zasadach planowania i zagospodarowania przestrzennego.

Interesariusz czyli kto?

Interesariuszami są nie tylko osoby fizyczne będące np. mieszkańcami , ale także:

• osoby prawne;
• jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną;
• jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne;
• organy władzy publicznej;
• jednostki pomocnicze gminy oraz
• organy doradcze i konsultacyjne gminy.

Co ważne – ustawa umożliwia mieszkańcom danej gminy samodzielne zainicjowanie procedury planistycznej zmierzającej do uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w ramach obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej. Partycypacja może więc stać się dobrym narzędziem mieszkańców do współkształtowania polityki przestrzennej zamieszkiwanej przez siebie gminy.

W jakiej formie będzie można „partycypować”?

Sposoby, miejsca i terminy prowadzenia konsultacji społecznych ustala się w sposób zapewniający udział możliwie szerokiego grona interesariuszy. Ustawodawca szeroko ujął formy konsultacji społecznych określając, że są nimi m. in.:

• spotkanie plenerowe lub spacery studyjne na obszarze objętym aktem planowania przestrzennego,
• zbieranie uwag,
• spotkania otwarte,
• panele ekspercie,
• ankiety,
• dyżury projektanta.

Uprawnione organy będą miały obowiązek przeprowadzać konsultacje w sposób przystępny dla interesariuszy (np. poprzez użycie informacji o aktach planowania opracowanych w niespecjalistycznym języku), tak aby umożliwić aktywny udział w procedurze planowania, z jednoczesnym poszanowaniem jawności i sprawności postępowania planistycznego.

Podsumowanie

Nie ma wątpliwości, że powyższa zmiana doprowadzi do zwiększenia udziału społeczeństwa w procesie planowania przestrzennego – co oczywiście oceniam na plus. Dzięki temu, mieszkańcy danej jednostki terytorialnej będą mieli realny wpływ na decyzję władz w zakresie kształtowania polityki planistycznej. W efekcie, planowanie będzie uwzględniało wolę mieszkańców. W konsekwencji spodziewać się można chociażby mniejszej ilości zaskarżonych uchwał i dzięki temu usprawnionej procedury uchwalania zmian w prawie planowania przestrzennego.

radca prawny Patrycja Górska