Postanowienie o zabezpieczeniu roszczenia poprzez zakaz korzystania z gwarancji bankowej/ubezpieczeniowej, które upadło wskutek oddalenia powództwa o ustalenie, nie wpływa na wymagalność roszczenia. Dlatego też gwarant zobowiązany jest do zapłaty odsetek za cały okres opóźnienia.

Mimo licznych kontrowersji, w praktyce wciąż wydawane są postanowienia, mocą których sądy zabezpieczają roszczenia wnioskodawcy (wykonawcy robót budowlanych) poprzez nakazanie zaniechania skorzystania z gwarancji bankowej/ubezpieczeniowej należytego wykonania umowy.

Taka sytuacja najczęściej występuje w związku z realizacją umowy o roboty budowlane. W celu zaspokojenia kwot naliczonych np. tytułem kar umownych, zamawiający składa wniosek do gwaranta o wypłatę kwoty z gwarancji należytego wykonania umowy. Wykonawca nie zgadzając się z zasadnością czy wartością naliczonych kar umownych, składa do sądu wniosek o zabezpieczenie roszczenia (o ustalenie, że kary zamawiającemu się nie należą) poprzez zakazanie korzystania z gwarancji przez jej beneficjenta. Wskutek tego zamawiający będzie uprawniony do zaspokojenia swoich roszczeń z gwarancji dopiero w przypadku upadku zabezpieczenia. Najczęściej będzie to po oddaleniu powództwa o ustalenie.

Gdy zabezpieczenie upada, pojawiają się pytania. Czy odsetki należą się od gwaranta za pełny okres opóźnienia tj. od dnia wymagalności roszczenia o wypłatę do dnia zapłaty? W szczególności, czy należą się za okres zabezpieczenia – wstrzymania płatności z gwarancji?

Wyrok Sądu Apelacyjnego

Jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie udzielił Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 6 marca 2020 r., I ACa 405/19. Sąd wskazał, że postanowienie zabezpieczające nie wpływa na wymagalność roszczenia. Co za tym idzie, odsetki należy zapłacić za cały okres opóźnienia. Jak wynika z uzasadnienia wyroku, w zabezpieczeniu nie można doszukiwać się skutku w postaci częściowego uwolnienia dłużnika od odpowiedzialności związanej z niewykonaniem zobowiązania w terminie. Postanowienie zabezpieczające nie znosi stanu opóźnienia. W związku z tym, dłużnik musi liczyć się z obowiązkiem zapłaty odsetek za cały okres opóźnienia. Oczywiście, jeżeli ostatecznie przegra sprawę, do której odnosiło się postanowienie zabezpieczające.

Odsetki należy zatem naliczać od dnia powstania stanu wymagalności (wywołanego na ogół wnioskiem beneficjenta złożonym w okresie ważności gwarancji), aż do dnia realnego zaspokojenia wierzyciela. Gwarant nie może uchylić się od zapłaty odsetek za część okresu opóźnienia przypadającą na okres obowiązywania postanowienia zabezpieczającego.